Okul öncesi çocukta kaygı bozukluğu ile baş etme yöntemleri

 

Okula başlamak çocuğun gelişiminde yeni ve her yeni şey gibi kaygı uyandıran bir aşamadır.  Yeni bir anaokulunun ilk günü, hatta eski anaokulunun yeni bir sınıfindakii ilk gün, hem çocuklar hem de ebeveynler için heyecan ve endişenin bir karışımıyla karşılanabilir. Her ne kadar yeni bir maceraya atılmak eglenceli olsa da ve okul öncesi çocuklar “büyük” olma hissinden keyif alsa da, değişim küçük olanlar için korkutucu olabilir (ve endişeli ebeveynler için de). Okula yeni başlayan çocuklar için anne babalarından ayrılmak, yeni bir sosyal ortama uyum sağlamak, kurallara uymak, sorumluluk alabilmek, sosyal ilişkiler kurmak, ihtiyaçlarını ifade edebilmek sanıldığı kadar kolay değildir.

Özellikle, ebeveynleri tarafından aşırı korunan, kural konmayan, duygusal olarak yaşının olgunluğuna ulaşamamış çocuklar için bu daha da zordur. Okul eğitimine katılabilmeleri için çocukların kendilerine güven duymaları, öz bakım becerilerini kazanmış olmaları, problemlerle baş edebilme güçlerinin gelişmiş olması ve zihinsel becerilerde gerekli olgunluğa ulaşmaları gerekir.

Eğer çocuklarda  güvenli bağlanma ve güvenli ayrılma sağlıklı bir şekilde yapılmışsa çocuklar okula başladıklarında istekli ve heyecanlı olur. Ebeveynden rahat ayrılabilir. Ama güvenli bağlanma ve ayrılma kısmı gerçekleşmemiş ise ya da  bağımlılık hali var ise çocuklar ebeveynden ayrılıp okulda kalmak istemeyebilir. Bu bağımlılık kısmı sadece çocuğun ebeveynine bağımlılık hali değil ebeveyninde aslında çocuğuna bağımlılık hali olabilir.  Her birey, ötekine veya kendisine bir şey olacağı yönünde kaygı taşır. Çocuğa bir şey olur korkusu ile çocuğun kendi başına bir şey yapmasına izin vermez. Böyle bir ortamda yetişen çocuk okula başladığında kendisini yapayalnız ve güvensiz hisseder. Okul ortamının gerektirdiği akademik ve sosyal beklentileri yeterince iyi karşılayamayacağını düşünen bir çocuk için okula gitmek oldukça kaygı verici bir deneyim olabilir.

Her ne kadar sabah rutininiz duzenli olsa ve tam zamaninda disari ciksaniz da, son elveda en saglikli bir  okul öncesi çocuğunu bile gozyaslari icinde bırakabilir. Okul bahçeleri,endişeli veya ağlayan ebeveynlerle doludur: ayrılık zordur. Okula hazır olmaları için gereken donanımlara sahip olan çocuklar için bile okula uyum sağlamak ve alışmak zaman alabilir. İlk kez okula giden çocuklar, ailelerinden ayrılarak yabancı bir ortama girdiklerinde, yabancı ortamı tanıyıp arkadaşlar edininceye kadar bazı uyum sorunları yaşayabilirler. Ebeveynlerine veda ederken, çocukların endişe duymaları  doğaldır. Aslında, ayrılık kaygısı çocuk gelişiminin normal bir parçasıdır. İlk doğum gününden önce başlayabilir ve dört yaşına kadar farkli zamanlarda ortaya çıkabilir ve hatta bu durum bazen ilkokula kadar uzanabilir. Hatta daha sonraki okul yıllarında başlayabilir. Bazı çocuklar, sadece ilk birkaç haftada bir ayrılık kaygısı yaşayarak bu gecis donemini atlatabilirler.

Ağlama, tantrumlar ve anne-babaya yapışma, ayrılık kaygisi  yasayan okul öncesi çocukların en belirgin ortak özelliğidir. Tuvalet eğitimi almış okul öncesi çocuğunuzun aniden tuvalete zamanında yetisememesi, altina kacirmaya baslamasi durumlarinda çok fazla endişelenmemeye çalışın. Bir çocuk yeni bir gelişimsel görevi (okula uyum)  ogrenmeye calisirken, son zamanlarda kazandığı bir beceriyi (tuvalet egitimi)  geçici olarak kaybetme olasılığı vardır.

Okul hayatı boyunca her çocuğun, değişik gerekçelerle okula gitmek istemediği zamanlar olabilir. Bu olağan karşılanabilir. Ancak çocuğun okula gitme konusunda sürekli sorun yaşaması, okula gitmemek için sürekli kendini hasta hissettiğini söylemesi, okula gitmek konusunda yoğun bir kaygı yaşaması anne baba için dikkat edilmesi gereken bir durumdur.

Çocuğunuzu okula bırakmaya hazırlanırken, çocuğunuzun ayrılık endişesi ile baş etmesine yardımcı olmak için bu stratejileri deneyin:

1- Ebeveyn kararsızlığı ile yüzleşin. Ebeveynlerin, cocuklarinin okula yeni başlaması ve ya yeni bir okul öncesi sınıfına geçişi konusunda endişelenmeleri normaldir. Yeni bir kişiye ya da yeni bir okula güvenmek zor! Çocuklar ebeveynlerin kararsızlığıni ve endiselerini hissedeceklerdir. Ebeveynler tereddüt ederse, çocuklar kendilerini güvensiz hissedecekler.

– Farkli bir bakış açısı kazanmak için okul rutinini bilen, guvenilir bir arkadaşınızla duygularınızı paylasin.
– Çocuğunuzu okula biraktiktan sonra bulusmak uzere bir arkadaşınızla veya eşinizle bir kahve randevusu planlayın, böylece duygusal bir destek hissedersiniz.
– Okul ve öğretmenleri mümkün olduğunca önceden tanıyın (okuldaki diğer velilerle konuşarak yardım alin!) Böylece kendinizi yeni okul çevresinde rahat hissedersiniz.

2- Antrenmanlara başlayın. Çocuğunuzu okul acilmadan, ilk günden önce birkaç kez okula getirin. Birçok anaokulu ziyaret günlerini sunuyor. Ebeveyn varlığı tarafından rahatlatılan çocuğunuz, sınıfları keşfetmekte ve oyuncaklara göz atmakta kendini özgür hissedecektir. Ayrıca bu ziyaretler, öğretmenle, ilk günkü rutin ve gunluk program hakkında sohbet etmek için harika bir zamandır.

3- Hoscakal rutini oluşturma. Hergun belirli bir ayrilma rutini, hoşçakal ritüeli olusturmak, en son ayrilma (veda) ile ilgili kaygilari hafifletebilir. Siradaki fikirlerden birini (veya daha fazlasını) deneyebilirsiniz:

– Özel bir el sıkışma ve ya el sallama tarzi geliştirin.
– Sarıl, öp, çak bir beşlik ve hoşçakal!
– Çocuğunuzun sırt çantasına bir evden sevdigi bir esya (ör. küçük bir fotoğraf veya özel bir kolye) koyun ve çocuğunuzu her gün bırakmadan önce sevgiyle doldurun.
– Öğle yeme kutusuna koyduğunuz sevgi notları, çocuklara anne ve babalarının onları sevdiğini ve yakında geri döneceğini hatırlatır.

4- Pozitif sinyal gönder. Çocuğunuzun dikkatini dağıtarak kaçmak o an icin cazip gelse de, bu aslında çocuğunuzun günün ilerleyen saatlerinde stres yaşamasına neden olabilir. Çocuğunuzun duygularını kabul edin ve endişelerini normal karsilayin.Biraz korkup endiselenmesi gayet normal ve doğaldır. Biraz empati, çocuğunuzun güvende olduğunu ve anlaşıldığını hissetmesine yardımcı olabilir.

Hoşçakal derken vücut dilinizi fark etmeye calisin. Kendinizi üzgün hissedebilirsiniz, ancak bu yeni eğlence ortamında çocuğunuzun kendisini güvende hissetmesini istersiniz. Ayaga kalkin ve kendinden emin bir gülümsemeyle çocuğunuza neseli bir hoşçakal deyin!

5- Günlük bir rutin oluşturun. Çocuklar iyi bir uyku aldıklarında, besleyici bir kahvaltı yediklerinde ve acele ettirilmediklerinde en uyumlu zamanlarini yaşarlar.

  • Sabah zaman kazanmak için cocugun beslenmesini bir gece önceden hazırlayın.
  • Strese girmeden zamanınızı verimli kullanabilmek için çocuklarınızdan yirmi dakika önce uyanın.
  • Ayakkabılar, çoraplar ve sırt çantalarıni bir gece onceden kapıya koyun, hazir olsun.

6- Kitap oku. Okul öncesi çocuklar okumayı severler ve okul öncesi çocukları okula hazırlamak için birçok harika kitap vardır. Bu kitaplari elde edin ve hergun birini okuyarak cocuga yardimci olun.

Okul öncesi yılları çocuklar için harika bir temel oluşturur ve bu ilkokul deneyimi sırasında çocuklar çok eğlenir. Hoşçakal demenin ilk engelini geçtikten sonra, çocuğunuzun ne kadar hizli büyüdüğünü ve geliştiğini göreceksiniz!